Eğitimler için harcanan zaman, para ve iş gücünün bir karşılık bulabilmesi için eğitim süreci, planlamadan sonuçların alınmasına kadar bir programa bağlı olarak gerçekleştirilmelidir. Bu yazı etkili eğitim programları oluşturabilmek için rehber niteliğinde oluşturulmuş özet bir dökümandır.
1. Eğitim Programlarının Tasarımı
Eğitim programının doğru tasarlanması son derece önemlidir ve aşağıdaki başlıkların alt verileri doldurulduğunda çok iyi bir tasarım oluşturulabilir. Böylece eğitimin konusundan eğitimin nasıl verileceğine kadar bütün aşamalar belirlenmiş olur.
- Eğitim İhtiyaç Analizi
Eğitimin doğru çözüm olduğu düşünülen problemler sıralanır.
- Eğitim Programının Hedeflerinin Belirlenmesi
Çözülecek problemlerden sonra ulaşılması beklenen hedef değerler sıralanır.
- Eğitimlerin Gruplandırılması
Belirlenen eğitimler, farkındalık oluşturma, genel bilgilendirme, özel bir konuda uzmanlık kazandırma gibi sınıflara ayrılır.
- Öğrenme Hedefleri
Eğitim tamamlandığında çalışanların yapabilmeleri istenen beceriler veya sahip olmaları istenen farkındalıklar sıralanır.
- Öğrenci Analizi
Eğitim verilecek çalışanların; iletşim yetenekleri, okuma seviyeleri, öğenme stili ve çalışma takvimi gibi veriler toplanır.
- Eğitimin Uygulama Şeklinin Belirlenmesi
Yazılı eğitim materyalleri, video tabanlı eğitim materyalleri, web seminerleri, bire bir eğitim, sınıf eğitimi ve iş başında eğitim gibi eğitim yollarından uygun olanlar seçilir.
2. Eğitim Programlarının Geliştirilmesi
Tasarlanan eğitim programlarının verimliliğini artırmak için geliştirme aşaması büyük öneme sahiptir. Bu aşamada aşağıdaki başlıkların alt verileri belirlenerek tasarımı tamamlanan eğitim mükemmel bir hale getirilebilir.
- Güvenilir Bilgi Kaynaklarının Kullanılması
Tasarlanan eğitimin içeriğinin tamamen doğru ve güvenilir bilgilerden oluşması sağlanmalıdır.
- Eğitimin Öğrenme Hedefleriyle Eşleştirilmesi
Eğitim içeriğinde belirlenen öğrenme hedeflerine hizmet etmeyen gereksiz bilgiler bulunmamalıdır. Eğitim içeriği hedefi tam karşılayacak şekilde kısa ve öz olmalıdır.
- Yetişkin Öğrenme İlkelerinden Yararlanılması
Yetişkinlerin; kendi kendini yönetme isteği, saygı görme isteği, deneyimlerini kullanma isteği, işlerine yardımcı olacak şeyleri öğrenme isteği, başarı için motive edilme isteği, psikolojik olarak rahat olma isteği gibi özellikleri vardır. Yetişkinlerin eğitimlere daha ilgili olmaları için eğitimlerde bu olgular vurgulanmalıdır.
- Eğitimin İnsan Merkezli Yapılması
Öğrenci analizinde ortaya çıkan sonuçlara bağlı olarak eğitimin her aşamasında değişiklikler yapılabilir. Eğitim ancak insan odaklı yapılabilirse istenen verim alınabilir.
- Eğitimin Kısa Tutulması
İnsan beyninin odaklanma süresi kısadır ve odak süresinin dışına taşmış eğitimler faydalı olamazlar. Yapılan araştırmalar 15 dakikalık eğitimlerin 45 dakikalık eğitimlerden daha faydalı olduğunu göstermiştir. Bu nedenle eğitimler mümkün olduğu kadar kısa tutulmalıdır.
- Eğitimlerin Parçalara Bölünmesi
Eğitimlerde katılımcılara aşırı bilgi yüklemesi yapmaktan kaçınılmalıdır. Bilgiler bütünü bozmayacak şekilde parçalara bölünerek planlanmış zaman çizelgesinde aktarılmalıdır.
- Eğitim Dili Seviyesinin Belirlenmesi
Eğitim materyalleri hazırlanırken katılımcıların anlama seviyeleri dikkate alınmalıdır, mümkün olduğu kadar aşırı bilimsel, akademik, çok uzun, devrik ve kısaltmalar içeren cümlelerden kaçınılmalıdır.
- Eğitim İçeriğine Görsellerin Dahil Edilmesi
Eğitimin içeriğinde bol bol görsel ve işitsel materyaller olmalıdır.
- Eğitim Başlangıcında Eğitim Konusuyla İlgili Ön Bilgi Verilmesi
Eğitime başlamadan önce eğitimin amacı basitçe ve günlük hayattan örneklerle açıklanmalıdır.
- Benzetmeler ve Karşılaştırmalar Kullanılması
Özellikle anlaşılması daha zor olan konuları anlatırken benzetmler ve karşılaştırmalar kullanılarak konular basitleştirilmelidir.
- Hikayeleştirmeler Yapılması
Eğitimin hikayeleştirilmesi hem katılımcıların daha çok ilgisini çekecektir hem de anlamayı kolaylaştıracaktır.
- Katılımcıların Alıştırma Yapma, Karar Verme ve Sonuçları Görmelerinin Sağlanması
İnsanın en iyi öğrenme şekli yaparak öğrenmektir. Eğitimlerde anlatılan konular gerçek ortamında uygulanarak tekrarlanmalıdır. Böylece gerçek anlamda öğrenilmesi ve unutulmaması sağlanmış olacaktır.
- Eğitimlerin Belirli Aralıklarda Tekrarlanması
Özellikle bazı konularda insanların öğrendiklerini unutmaması veya yeni gelişmelerden haberdar olması gerekir. Bu tarz konular için belirli aralıklarda eğitimler tekrarlanmalıdır.
- Katılımcılara Sahip Oldukları Öğrenme Gücünün Gösterilmesi
Eğitim sırasında katılımcıların keşifler yapmasına imkan sağlayacak pratikler yapmak önemlidir. Onlara kendi kendilerine öğrenebilme gücüne sahip olduklarını göstermek gerekir. Sorgulayıcı sınavlar yerine hatırlatıcı ve bulmaca çözüyormuş hissi veren alıştırmalar yapılarak bu sağlanabilir.
3. Eğitimlerin Verilmesi
Tasarımı ve geliştirilmesi tamamlanan eğitimlerin katılımcılara verilmesi bu aşamaya kadar yapılan bütün çalışmaların amacına ulaşabilmesi için kilit öneme sahiptir. Eğitimin verilme yöntemleri ve önemli konular kısaca özetlenmiştir.
- Eğitim Verme Konusunda İlk Husus
Eğitim tasarlanırken belirlenen kriterler doğrulutusunda ve özellikle öğrenme hedefinden şaşmayacak şekilde insan merkezlilik ilkesinden çıkmadan eğitime başlamalı, devam edilmelidir.
- Yüz Yüze Eğitmenler Ve Etkili Eğitim Sunumu
Yüz yüze sınıf eğitimlerinde, yapılan eğitimlerin katılımcılar için merak uyandırıcı, aktif ve ilgi çekici olması sağlanmalıdır. Sınıf eğitimleri işten kaçış için bir fırsat zamanı olmanın çok ötesinde olmalıdır.
- Çevrimiçi ve Sanal Eğitim Sunumu
Çevrim içi ve sanal eğitimlerin pasif ve sıkıcı bir şekilde öğrencilere sunulmasından kaçınılmalıdır. Katılımcılar bu eğitimlerin zaman alıcı bir zorunluluk değil bir fayda olduğunu açıkça görebilmelidirler.
- Mobil Eğitim Sunumu
Çalışanların cep telefonlarına belirli uygun zaman aralıklarında kısa, eğlenceli ve merak uyandırıcı eğitim materyalleri gönderilerek sürekli eğitim döngüsü oluşturulabilir.
- Belirli Aralıklarda Tekrarlanan Eğitimler
İnsanın doğasında unutmak çok belirgin bir özellik olduğu için eğitimler sürekli geliştirilerek tekrarlanmalıdır.
- Mikro Eğitimler
Belirlenen bir konuyu 5 dakika gibi kısa bir zamanda ilgi çekici bir şekilde anlatmak çoğu uzun eğitimden daha faydalıdır. İş başında tekrarlanan mikro eğitimler hem akılda kalıcıdır hem de sıkıcılıktan uzaktır.
- Performans Destekli Eğitimler
Bazı konular için en iyi öğrenme yolu uygulamalı öğrenme şeklidir. Katılımcıların eğitim sırasında uygulama yapmasına izin verin, hata yapmayı serbest bırakın ve performanslarını destekleyin.
- 70/20/10 Kuralı
İnsanlar %70 deneyimlerinden, %20 etrafında gördüklerinden, %10 aldıkları eğitimlerden öğrenirler. Bir kuruluşta eğitimin katkısı %10 ile başlar ve ancak eğitim sürekli tekrarlanan bir kültür haline dönüştüğünde %20 ve %70’lik dilimlerde etkili olabilir.
4. Eğitim Sonuçlarının Değerlendirilmesi
Eğitim sonuçlarının doğru analiz edilmesi ve değerlendirilmesi oluşturulan eğitim programlarının şirket çalışanları için uygunluğunu test etmek adına önemli bir ölçüttür. Elde edilen sonuçlara bağlı olarak eğitim programları değiştirilebilir veya geliştirilerek sürdürülebilir.
- Çalışanların Eğitime Tepkilerinin Ölçülmesi
Eğitimlerden sonra katılımcıların görüşlerini ve onlara sağlanan katkı seviyelerini görmek için değerlendirme formları ve anketler yapılabilir. Bu anketler yargılayıcı bir şekilde değil eğitimin devamı niteliğinde ve yine ilgi çekici olmalıdır.
- Eğitim Sonrası Çalışanların Öğrenimlerinin Test Edilmesi
Bazı eğitimlerde çalışanlara bir konuda uzmanlık kazandırılmaya çalışılıyor olabilir ve bu tarz eğitimlerden sonra testler yaparak sonuçları görmek önemlidir.
- Günlük Çalışma Ortamının Gözlemlenmesi
Verilen eğitimlerden sonra çalışanların işlerinin başında ki günlük davranışları izlenerek eğitim öncesi ile davranışları kıyaslanır ve eğitimlerin verimliliği ölçülebilir.
- Eğitim İhtiyaç Analizinin Tekrarlanması
Eğitim programının tasarlanmasında ilk adım olan eğitim ihtiyaç analizleri tekrarlanarak aynı problemlerin tekrar listelenip listelenmediğine bakılabilir ve yapılmış olan eğitimlerden elde edilen kazanımlar görülebilir.
5. Sertifikalandırma ve Eğitim Geçmişi Kartlarının Oluşturulması
Eğitimler ile ilgili sertifikalar verilmesi eğitimi daha değerli kılacaktır. Ayrıca her çalışanın aldığı eğitimleri tek bir sayfada görebilecekleri sürekli güncellenen eğitim geçmişi kartlarına sahip olmaları onların aldıkları eğitimleri sürekli hatırlayabilmlerini sağlayacaktır.
6. Eğitim Programlarının Sürekli Geliştirilerek Tekrarlanması
Eğitim programları sürekli geliştirilerek tekrarlanmalıdır, eğitimler bir kültür haline dönüştürülebilirse faydalı olacaktır, seyrek yapılan dönemsel eğitimler çalışanlar için formaliteden ileri gidemeyecektir.
