Elektrik-Elektronik Mühendisi Ne İş Yapar?

Elektrik Mühendisliği

Dünyada elektrik mühendisliği; elektrik, elektronikle ilgili tüm mühendislik disiplinlerinin genel adı olarak kullanılır. Elektrik mühendisliğinin alt dalı olan power engineering (güç mühendisliği) Türkiye’deki elektrik mühendisliğinin karşılığı olup bunun için Elektrik (güç) mühendisliği maddesine bakabilirsiniz.

Elektrik Mühendisliği elektrik, elektronik, elektromanyetizma ve elektromanyetik dalgalar üzerine çalışan çok geniş kapsamlı bir mühendislik disiplinidir. Transistör ve mikroçiplerin icadıyla birlikte günümüzde gelişen teknolojiye öncülük eden en önemli alanlardan ve inovasyona en açık mühendislik dallarından biridir.

Tarihi

Elektrik ve mıknatıs (magnet)sözcüklerinin kökeni eski Yunanca’dan gelmektedir.Eski Yunan döneminde Milet’te (Anadolu, Aydın civarında eski yerleşim yeri) yaşayan Thales (MÖ 624-MÖ 546) doğayla ilgili araştırmalar yaparken kehribarın yünle ovulduğunda tüy ve saman gibi hafif maddeleri kendine çektiğini, uzun süreli ovmalarda ise insan vücuduna yaklaştırıldığında küçük kıvılcımlar çıkardığını fark edip bazı araştırmalarda bulunmuştu. Elektriğin bilim dünyasında bir araştırma alanı olarak yer alması 17. yüzyılda gerçekleşmiştir. İlk elektrik mühendisi olarak ilk elektroskobu icat eden William Gilbert kabul edilebilir.

Elektrik Mühendisliği Eğitimi

Türkiye’de, üniversiteye geçiş sınavı ile Elektrik-Elektronik Mühendisliği bölümü kazanılarak 4 yıllık lisans eğitimi(yabancı dil hazırlık hariç) görülür. 4.sınıfta seçtiği altdala göre daha detaylı eğitim alır. Farklı bir alt dalı yüksek lisansta da seçerek uzmanlaşabilir.

Elekrik-elektronik Mühendisliği dışında elektrik mühendisliği, elektronik ve haberleşme mühendisliği, kontrol mühendisliği, biyomedikal mühendisliği gibi bölümler de vardır. Bu bölümlerde elektrik-elektronik mühendisliğinden farklı olarak opsiyon (alt dal) seçimleri sınırlıdır. Alt dallar ayrı bölüm olarak açıldığında daha detaylı ve alana yönelik bir eğitim alınır ancak iş alanları daraltılmış olur.

Elektrik Mühendisliği ile İlgili İsim Farklılıkları

Türkiye’de “Elektrik-Elektronik mühendisliği” olarak geçen lisans programı yurt dışında çoğunlukla “Elektrik mühendisliği” ya da “Elektrik mühendisliği ve bilgisayar bilimleri” olarak geçer yani bilgisayar mühendisliği de bu programa dahildir. Bunun yanında diğer bazı ülkelerde de elektrik-elektronik mühendisliği ismi kullanılır ve alt dallar ayrı bölüm olarak bulunmaktadır.

Yüksek Akım İmza Yetkisi

Elektrik Mühendisleri Odası’nın belirlediği kriterlere göre Elektrik-Elektronik mühendislerinin yüksek akım imza yetkisine sahip olması için transkriptinde (ders planı) “elektrik makineleri”, ” iletim sistemleri”, ” dağıtım sistemleri”, ” güç sistemleri”, ” enerji sistemleri”, ” elektrik tesisleri”, ” koruma”, “yüksek gerilim tekniği” gibi dersler olması gerekir. Yüksek akım, elektrik(güç) mühendisliği’nin uğraş alanıdır.

Türkiye’de Elektrik Mühendisliği

Elektrik enerjisinin üretimi, iletimi, dağıtımı, enerji sistemleri ve alternatif akımda çalışan yüksek güçlü cihazların (elektrik makinaları, güç transformatörleri vb.) tasarımı, geliştirilmesi, korunması, denetimi, güvenliği ve işletilmesi konularıyla ilgilenir. Diğer adı güç mühendisliğidir(power engineering). Afyon Kocatepe Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Kocaeli Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi olarak 4 üniversitede eğitimi verilmektedir. Bunun dışında Elektrik-Elektronik mühendisliğine gidenler 3. veya 4.sınıfta güç mühendisliği ile ilgili opsiyonları seçerlerse (Elektrik tesisleri, elektrik makinaları, yüksek gerilim tekniği vb.) 1kV üstü yüksek gerilim için imza yetkisine sahip olur.

Bu alan 19. yüzyıl sonlarında elektrikli telgraf ve güç kaynaklarının ticarileşmesiyle meslek olarak tanımlanmaya başlamıştır. William Gilbert’in 1600’lerde yazdığı De Magnete adlı eseri “elektrik” teriminin orijinini oluşturmaktadır. Birçokları tarafından elektrik mühendisliğinin ya da elektriğin babası olarak nitelendirilmektedir.

Alt Dallar

• Güç mühendisliği
• Elektrik tesisleri
• Elektrik makinaları
• Güç elektroniği

Elektrik Mühendisinin Çalışma Alanları

• Elektromekanik sanayii,
• Yurt içi ve yurt dışı fabrika ve işletmelerinin elektrik müteahhitlik, işletim ve danışmanlık hizmetleri,
• Enerji üretim, iletim, dağıtım, tüketim sektörü,
• Elektrik makinaları ve transformatör imalat sanayii,
• Güç elektroniği ve sürücü sistemler,
• Elektrik makinaları dinamiği, modellenmesi ve kontrolü,
• Kablo imalat sanayii,
• Bina ve yol aydınlatmaları, fabrika ve bina otomasyonları,
• Elektrikle ısıtma, proje ve uygulama mühendisliği,
• Yüksek gerilim şalt cihazları üretimi alanlarında çalışabildikleri gibi, kendi danışmanlık ve müteahitlik bürolarını da kurabilirler.

Elektronik Mühendisliği

Elektronik mühendisliği, zayıf elektrik akımlarının karakteristikleri, haberleşme teknolojileri, elektromanyetik, ve sinyal işleme teknolojilerini inceleyen mühendislik dalıdır.

Türkiye’de Elektronik Mühendisliğinin Geçmişi

Türkiye’de elektronik mühendisliği eğitimi İTÜ Elektrik Fakültesi bünyesinde başlamıştır. Önceleri zayıf akım kolu adı verilen bu dal daha sonra elektronik ve haberleşme mühendisliği olarak adlandırılmıştır.

Elektronik Mühendisliği Eğitimi

Elektronik mühendisliği ders programı temel dersleri;

• Matematik: Kalkülüs, Lineer cebir, Diferansiyel denklemler, Olasılık ve İstatistik, Sayısal yöntemler(Numerik Analiz)
• Temel Fizik ve Kimya
• Elektronik devre elemanları
• Devre teorisi
• Analog elektronik
• Sayısal elektronik
• Elektromanyetik alan teorisi
• Elektromanyetik dalga teorisi
• Sinyal ve sistemler
• Sayısal Devreler(Logic Design)
• Kontrol Sistemleri(Feedback Systems)
• C programlama
• Mikrodalga tekniği

Elektrik-Elektronik Mühendisinin Çalışma Alanları

Elektronik mühendisliğinin uygulama alanları oldukça geniş kapsamlı olup bilgisayarlardan haberleşme sistemlerine, elektronikten optik sistemlere, uzman sistemlerden optimizasyon yöntemlerine, radardan uydu haberleşmesine, kontrol sistemlerinden tıp elektroniğine ve mikrodalga sistemlerinden mobil haberleşme sistemlerine kadar endüstrinin ve temel bilimlerin çeşitli uygulama ve araştırma konularını içermektedir.

Elektrik Elektronik Mühendisleri ayrıca aşağıdaki alanlarda çalışabilirler.

• Elektrik üzerine serbest mühendis olarak kendi “mühendislik firması“nı açabilir (SMM), elektrik proje, uygulama, danışmanlık, tesislerin elektriksel raporlamaları(Yüksekgerilim işletme sorumluluğu, elektrik tesisat uygunluk kontrolü raporu) vb. işlerini yapabilir, bir mühendisin elektrik projesinde yıllık 500.000m2 imza yetkisi vardır, yapı sınıfı ve metrekareye göre elektrik proje fiyatlarını EMO’un sitesinden hesaplayabilirsiniz.
• Dünyaca büyük firmalarda en az 500’den fazla mühendisin bir arada çalıştığı Araştırma ve Geliştirme Merkezlerinde “arge mühendisi” olarak,
• İstediği üniversiteye Yüksek lisans başvurusu yapıp Yüksek mühendis olabilir. Bitirdiği zaman isterlerse ALES sınavına girip herhangi bir üniversitede hocalarıyla yapılan mülakat sonucu üniversiteye kabul edildiği takdirde, üniversitede Öğretim yardımcısı olarak yardımcı üniversite hocalığına başlayabilir, bu süreçte Doktora yaparak eğitimlerine devam ederse Öğretim üyesi olup, Profesörlüğe kadar yükselebilir.
• Tek başına “yapı denetim” firması kurma yetkisi vardır, (gerekli sayıdaki teknik personeli çalışan olarak belgelemesi şartları vardır),
• Yapıların inşaatları için ikamet ettiği şehirde yönetmeliğe göre aynı anda 5 inşaata kadar toplam 30.000 m²‘ye kadar “şantiye şefi” sözleşmesi yapabilir. Örneğin 2017 yılı için 1 yıllık sözleşme yaparak her inşaat başına peşin 4500-6000 TL ücret alır. (Kanunlara göre Elektrik-Elektronik Mühendisi devlette çalışıyorsa veya Yapı Denetim firmasının sahibi ise şantiye şefliği sözleşmesi yapamaz),
• Yapı proje ofisi açabilir, bunun için yapı projesinde imza yetkisi olan mühendislerle ortak şirket açmalıdır. (Bir yapının projesinde imza yetkileri olan mühendisler; Harita aplikasyon, Harita mühendisi. Zemin Etüdü, Jeoloji mühendisi ile Jeofizik mühendisi birlikte onaylaması gerekir. Mimari proje, Mimar. Elektrik projeleri, Elektrik-elektronik mühendisi. Mekanik projeler, Makine mühendisi. Statik proje, inşaat mühendisi.)
• Elektrik mühendisliği taahhüt firmalarında “proje mühendisi“, “şantiye mühendisi” olarak çalışabilir,
• İlgili mühendislik firmasında “proje mühendisi” olarak,
• Firma ve fabrikalarda herhangi bir birimde “yönetici” olarak,
• Banka gibi kuruluşlarda “yönetici” olarak,
• Sahada ekip yönetimi için “saha mühendisi” olarak,
• İlgili iş konusunda “tasarım mühendisi” olarak,
• Firmalarda “yazılım mühendisi” olarak,
• Kurulum, onarım, bakımda ekip yönetimi için “bakım mühendisi” olarak,
• Elektrik enerjisi dağıtım şirketlerinde, arıza ekipleri yönetimi için “koordinatör mühendis” olarak,
• İşletme kaynak planlaması için “planlama mühendisi” olarak,
• Fabrikalardan hammadde, malzeme tedarik için “satınalma mühendisi” olarak,
• Üretimi yapılan bir ürün ya da parçasını, firma ve fabrikalara pazarlamak için “satış mühendisi” olarak,
• Yapı denetim firması açma yetkisine sahiptir,
• Yapı denetim firmasında”elektrik mühendisi uygulama ve proje denetçisi” olarak, yetki sınırı yıllık 120.000m2 dir,
• Yapı denetim firmasında “elektrik mühendisi kontrol elemanı” olarak, yetki sınırı yıllık 120.000m2 dir,
• Devlette kamu personeli seçme sınavı ile “elektrik mühendisliği” kadrolarında görev alabilirer.

Kaynak: http://www.wikipedi.org